Pancerna Awangarda II Wojny Światowej – część 4 (T-34).

T-34 to jeden z najbardziej znanych i najliczniej produkowany czołg II wojny światowej. W czasie II wojny światowej w latach 1940-1945 powstało ponad 54 tysięcy egzemplarzy!!! Po wojnie w latach 1946-1958 powstało kolejnych 30 tysięcy egzemplarzy. Łącznie powstało aż 84 tysiące czołgów T-34 wszystkich wersji!!! Jego tania i łatwa produkcja spowodowała szybkie wprowadzenie go do masowej produkcji i zaopatrzenie całej Armii Czerwonej a później armii państw satelickich ZSRR takich jak PRL, CSRS czy ChRL. Na pewno nie da się nazwać go czołgiem doskonałym (lista jego wad była ogromna) ale mimo to dla Armii Czerwonej był czołgiem ,który pomógł jej pokonać Wehrmacht. Stał się jedną z legendarnych czołgów II wojny światowej. Zapisał się na kartach historii polskiej broni pancernej ,albowiem czołgi T-34 były na wyposażeniu m.in 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte ,która przeszła z nimi cały swój szlak bojowy od Studzianek po Gdańsk oraz w innych brygadach pancernych 1 i 2 Armii LWP. Jeśli chcesz poznać historię powstania tego czołgu, szczegóły produkcyjne i techniczne oraz jego służbę i szlak bojowy zapraszam Cię przeczytania poniższego artykułu.

Historia powstania

 W drugiej połowie lat 30 podstawowymi czołgami Armii Czerwonej były czołgi lekkie T-26 i czołgi szybkie BT. Czołgi T-26 były typowymi dla lat 30 czołgami wsparcia piechoty zaprojektowanymi na podstawie brytyjskiego czołgu lekkiego Vickers E (podobnie jak polskie 7TP). Miały służyć do wsparcia piechoty i walki z piechotą przeciwnika. Były powolne, miały cienki pancerz i przeciętne uzbrojenie. Natomiast czołgi rodziny BT (Bystrochodnyj Tank) były czołgami szybkimi zaprojektowanymi na podstawie amerykańskiego czołgu lekkiego Chriestie M1930. Miały służyć do szybkich ataków na przeciwnika. Były bardzo szybkie, miały cienki pancerz i przeciętne uzbrojenie. Ich wyjątkową cechą była możliwość poruszania się zarówno na kołach jak i gąsienicach. 15 sierpnia 1937 roku dyrekcja Armii Czerwonej podjęła decyzję o utworzeniu biura konstrukcyjnego w Charkowskiej Fabryce Parowozów mającego na celu skonstruowania następcy czołgów BT ,który miał być jego ulepszoną, lepiej opancerzoną i uzbrojoną wersją. Szefem tego biura został Adolf Dik. Przed aresztowaniem przez NWKD w czasie ,,Wielkiej Czystki’ zdążył wykonać szkice nowego czołgu BT-20. Według założeń miał posiadać powozie kołowo-gąsienicowe, waży od 13 do 14 ton, jego uzbrojenie miało stanowić armata 20K 45 mm i trzy czołgowe karabiny maszynowe DT i miotacz ognia albo armata L-11 kal. 76 mm, jeden karabin maszynowy DT kal. 7,62 mm i miotacz ognia. Nachylony pod kątem pancerz miał mieć grubość od 10 do 25 mm. Silnikiem miał mieć moc od 400 do 600 km. Co ciekawe planowano wykorzystać w nim nowy stabilizator armaty „Orion”. W marcu 1938 roku ukończono projekt czołgu BT-20. 8 maja 1938 roku w Moskwie odbyła się specjalna narada Komitetu Obrony ZSRR z udziałem Józefa Stalina, Klimenta Woroszyłowa i Wiaczesława Mołotowa i wielu innych radzieckich polityków, dowódców wojskowych oraz czołgistów którzy wrócili z ogarniętej wojną domową Hiszpanii. Tematem był projekt nowego czołgu szybkiego BT-20. Burzliwą kwestią był temat potrzeby zastosowania podwozia kołowo-gąsienicowego ,który używano w poprzednich czołgach z serii BT z różnym efektem. Postanowiono ,że pracę mają być kontynuowane. Michaił Koszkin rozwijając BT-20 stworzył nowy czołg oznaczony jako A-20.

Prototyp A-20 w czasie testów / Źródło: morozovkmdb.com (domena publiczna)

A-20 

Po opracowaniu projektu czołgu BT-20 rozpoczęto pracę nad prototypem nowego czołgu oznaczonym A-20. Został on opracowany na podstawie czołgów szybkich BT-IS i BT-SW. Dwie makiety: A-20 (wersja kołowo-gąsienicowa) oraz A-20G (wersja gąsienicowa) zostały ukończone w październiku 1938 roku i zaprezentowane Naczelnej Radzie Wojennej RKKA w dniach 9-10 grudnia 1938 roku. Komitet Obrony ZSRR zatwierdził je 27 lutego 1939 roku i rozkazał zbudować dwa prototypy: A-20 i A-32 (tak oznaczony został A-20G). W maju 1939 roku zbudowano dwa prototypy obu czołgów w Charkowskich Zakładach Parowozów gdzie przechodziły próby fabryczne. W lipcu zostały wysłane na próby poligonowe ,które odbywały od 17 lipca do 23 sierpnia. Próby wykazały wiele braków w obu konstrukcjach dlatego nie wybrano zwycięzcy. 23 września 1939 roku odbyły się oficjalne próby państwowe z udziałem radzieckich polityków i generalicji na poligonie w Kubince. W testach brały także udział także nowe radzieckie czołgi ciężkie KW, SMK, T-100 oraz czołgi lekkie BT-7M i T-26. Do dalszego rozwoju wybrano A-32 a pracę nad A-20 zakończono. Przy tworzeniu czołgu A-20 wykorzystano doświadczenia z prac nad czołgami szybkimi BT-IS i BT-SW. A-20 miał wymienny kołowy układ jezdny (8×6) ,który pozwalał na jazdę kołową bez gąsienic. Dzięki temu podwozie było także trwalsze niż w czołgach BT. Na drodze prototyp osiągał na kołach prędkość 85 km/h. Jego płyty pancerne były ustawione pod dużym kątem co zwiększała skuteczną grubość pancerza i zwiększała prawdopodobieństwo rykoszetowania pocisków co wzmacniało odporność pancerza. Czołg ten miał bardzo dobre osiągi jednak nie przekładało się to na skuteczność bojową. Nowy silnik spowodował znaczny wzrost masy pojazdu. Rozwiązania opracowane przy tworzeniu tego czołgu wykorzystano w późniejszych konstrukcjach

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 18,2 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik wysokoprężny W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 85 km/h, w terenie 40 km/h.
Zasięg: na drodze 300 kilometrów, w terenie 200 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 20 mm, boki 25 mm, tył 16 mm, góra 10 mm, kadłub: przód 20 mm, boki 25 mm, tył 16 mm, góra 10 mm, dno 10 mm,
Uzbrojenie: armata 45K kal. 45 mm (152 pociski) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (2000 naboi),
Wymiary: długość: 5,76 m, szerokość: 2,65 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,20 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m…

UWAGA WPIS ZOSTAŁ PRZENIESIONY WRAZ Z BLOGIEM NA NOWĄ DOMENĘ POD ADRESEM: http://bloghist-mil.pl/2015/07/01/pancerna-awangarda-ii-wojny-swiatowej-czesc-4-t-34/